ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΘΑΤΟΣ -ΟΙ ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ

ΟΙ ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΟΥ «ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ», 2002-2003

Εισαγωγικό σημείωμα

..........Ανέκαθεν πίστευα, και συνεχίζω να πιστεύω, πως το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η φωτογραφία στην Ελλάδα είναι η σχεδόν παντελής έλλειψη σοβαρής, εμπεριστατωμένης κριτικής. Το πρόβλημα αυτό επηρεάζει τόσο τη σύγχρονη όσο και την παλαιότερη ελληνική φωτογραφία, και είναι κάθε άλλο παρά επουσιώδες αφού, απούσης της κριτικής ανάλυσης, τα πάντα ισοπεδώνονται. Φυσικά, οι αξιολογήσεις των κριτικών και θεωρητικών τέχνης είναι συχνά συζητήσιμες και πάντοτε ευάλωτες στον χρόνο, παραμένει όμως γεγονός ότι ακόμα και μια εσφαλμένη ή ανοξυδερκής κριτική μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για ευρύτερη συζήτηση. Δεν πρέπει να μας φοβίζουν οι μέτριες κριτικές τόσο όσο η απουσία διαλόγου γύρω από κάποιο έργο, αλλά και γύρω από το ίδιο το μέσον.

..........Στην Ελλάδα, την κριτική αντικαθιστούν συνήθως δημοσιογραφικής μορφής άρθρα και παρουσιάσεις, που από τη φύση τους δεν προβαίνουν σε αξιολογήσεις. Το ίδιο φαινόμενο ισχύει για τις εικαστικές τέχνες γενικότερα, είναι όμως ιδιαιτέρως αισθητό στον χώρο της φωτογραφίας. Τι φταίει; Σε μεγάλο βαθμό, η άρνηση ακόμα και του σοβαρού τύπου να ασχοληθεί με τη φωτογραφική κριτική, έστω και περιστασιακά, αλλά και το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μάλλον η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν διαθέτει ούτε μια εικαστική περιοδική δημοσίευση, ενώ συνεχίζει να λάμπει με την απουσία του ένα περιοδικό θεωρίας και κριτικής της φωτογραφικής τέχνης.

..........Σε μία προσπάθεια να ξεκινήσει ένας κριτικός διάλογος γύρω από την ελληνική κυρίως φωτογραφία, το φθινόπωρο του 2002 άρχισα να δημοσιεύω μια σειρά τακτικών κειμένων βιβλιοκριτικής στο περιοδικό «Φωτογράφος» του Τάκη Τζίμα. Τα σχετικά εκτενή αυτά κείμενα, που φιλοξενήθηκαν στον «Φωτογράφο» επί ενάμιση περίπου χρόνο, φιλοδοξούσαν να προβάλλουν κάποιες σοβαρές φωτογραφικές εκδόσεις και με την ίδια ευκαιρία να σχολιάσουν ορισμένα θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος. Με μια μόνο εξαίρεση, η αντιμετώπιση των κρινόμενων βιβλίων ήταν θετική, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν στιγματίζονταν ορισμένα προβλήματα ή ατέλειες. Δεν ξέρω σε τι βαθμό πέτυχα στον σκοπό μου – γεγονός είναι ότι η κριτική αυτή ποτέ δεν εξελίχθηκε σε διάλογο. Εν πάση περιπτώσει, θεωρώ ότι τα κείμενα ίσως παρουσιάζουν ακόμα κάποιο ενδιαφέρον για τον μελετητή, τον μελλοντικό ερευνητή ή τον απλό φίλο της ελληνικής φωτογραφίας.

Γιάννης Σταθάτος

Τα πνευματικά δικαιώματα του κειμένου αυτού ανήκουν στον συγγραφέα. Απαγορεύονται η άνευ αδείας αναλογική ή ψηφιακή αντιγραφή και η οπoιασδήποτε μορφής αναδημοσίευση. Επιτρέπεται εντούτοις η λήψη και εκτύπωση ενός μόνον αντιγράφου για σκοπούς αναφοράς, έρευνας και μελέτης.

Σημ.: Άλλα κείμενα του Γιάννη Σταθάτου για τη φωτογραφία και την τέχνη είναι προσβάσημα στον διαδυκτιακό τόπο www.stathatos.net.

Ο φωτογράφος και μελετητής της φωτογραφίας Γιάννης Σταθάτος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε φιλοσοφία και πολιτικές επιστήμες στο Λονδίνο, όπου και έζησε από το 1969 μέχρι πρόσφατα. Προσωπική καλλιτεχνική του εργασία έχει παρουσιασθεί σε πολλούς ευρωπαϊκούς εκθεσιακούς χώρους. Χρημάτισε συχνά επίτροπος μεγάλων εκθέσεων και διεθνών διοργανώσεων όπως η Μπιενάλε Φωτογραφίας του Ισραήλ και η Φωτογραφική Συγκυρία Θεσσαλονίκης. Η περιοδεύουσα έκθεση «Εικόνα & Είδωλο: Η Νέα Ελληνική Φωτογραφία, 1975-1995» που διοργάνωσε για λογαριασμό του Υπουργείου Πολιτισμού και ο 380 σελίδων κατάλογος που την συνόδευε αποτέλεσαν την πρώτη εις βάθος κριτική προσέγγιση της σύγχρονης ελληνικής φωτογραφίας. Ο Γιάννης Σταθάτος είναι τακτικός επιστημονικός συνεργάτης του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής των Φωτογραφικών Συναντήσεων Κυθήρων.